MENI

Nizvodno od srednjovekovne tvrđave i sela Ram, na razdaljini od 1 kilometar, nalaze se  temelji nekada moćnog utvrđenja, a po konfiguraciji terena prepoznaju se oblik i veličina masovnog kastruma oko koga je bilo formirano naselje. Hroničari Lederatu spominju kao značajno utvrđenje koje je sagradio car Trajan, a kao veće i moćnije utvrđenje obnovio u 6. veku potonji rimski car Justinijan. Vršena su osmogodišnja istraživanja Zavoda za zaštitu spomenika kulture Smederevo na čelu sa dr Mladenom Cunjakom i dr Aleksandrom Jovanovićem a tom prilikom istraživani su temelji i ostaci bedema debljine do 3 metara pravougaonog utvrđenja dimenzija 200X140 m čiji je glavni ulaz bio na južnoj strani. Utvrđenje je imalo 11 polukružnih kula a kroz njega je prolazio put (sever-jug) na čijem su se pravcem nalazile velike kapije (tvrđava 4 puta veća od srednjovekovne Ramske tvrđave).

Letopisi su zabeležili da je kod Rama car Trajan poveo svoje legionare preko za tu priliku sagrađenog pontonskog mosta u rat sa Dečanima. Ova slika je izvajana kao prva scena na čuvenom Trajanovom stubu u Rimu. Iskopavanje Lederate uz brojne pokretne nalaze otkrilo je i tragove koji nepobitno utvrđuju da su ovde po svom doseljavanju  živeli  stari Sloveni (VI vek). Tome u prilog ide i nalaz mermernog torzoa figurine koja predstavlja boginju Viktoriju. Iako bez glave, ruku i nogu, ona govori da nije rad nekog lokalnog već svakako metropolskog umetnika. Ova figurina nađena je u jednoj od svakako više mogućih vojničkih nekropola, možda u blizini kakvog svetilišta. Nije isključena mogućnost da su je Sloveni oštetili pretvarajući preostali deo u svoje božanstvo. Na lokalitetu Mala i Velika Šajica u Ramu, otkriveno je mnoštvo pretežno ukopanih grobova. Poznato je da je građevinski materijal sa Lederate, jednim delom  upotrbljen za izgradnju Smederevske i Ramske tvrđave. U zidinama Rama i sada su vidljivi ostaci rimskih mermernih ploča sa rimskim natpisima. (ukoliko je predugačak tekst može da se krati).